Newgrange - starsze od piramid

Odwiedzilem Newgrange, najbardziej znane ze wszystkich irlandzkich prehistorycznych miejsc. Jest to jeden z największych grobów korytarzowych wzniesionych przez człowieka. Newgrange jest ponad 600 lat starsze niż Wielka Piramida w Gizie i o 1000 lat wyprzedziło Stonehenge. Oczywiście, trzeba wziąć pod uwagę, że piramidy wybudowano i stoją do tej pory, a Newgrange i inne grobowce w okolicy uległy zniszczeniu i praktycznie zbudowano je na nowo, chociaz, jak zapewnia przewodnik - z tych samych kamieni ;-)

/Na zdjęciu powyzej stoje przed Newgrange, jednym z najbardziej znanych - a jednoczesnie tajemniczych, zabytkow w Irlandii.../

Podaje za przewodnikiem na onet.pl:

W zakolu rzeki Boyne, na obszarze zwanym Brú na Bóinne, między wsiami Tullyallen i Slane, zachowało się ok. 40 neolitycznych budowli. Najbardziej znany z nich to grobowiec korytarzowy w Newgrange.

Wysokie podłużne kopce usypane nad kamiennymi komorami grobowymi są o kilkaset lat starsze od egipskich piramid. Wprawdzie pod względem formy trudno je porównać z budowlami faraońskimi, można jednak doszukać się pewnych podobieństw. Podobnie jak w dolinie Nilu, tak i tutaj nad rzeką Boyne żyzna gleba była podstawą rozwoju cywilizacji.

Kopiec w Newgrange powstał w okresie pomiędzy 3,5 tys. lat p.n.e. a 2,7 tys. lat p.n.e. Jego średnica wynosi ok. 103 m, a wysokość ok. 9 m. Budowla została tak dokładnie zrekonstruowana, że przypomina dzisiaj latający talerz z filmów s.f. z lat 50. XX w.

Z wierzchu kopiec porasta trawa. Mur oporowy zbudowano z lśniąco białego kwarcytu, który musiał mieć wielkie znaczenie dla dawnych mieszkańców tych terenów, skoro przetransportowali go aż z gór Wicklow na południe od Dublina. Podstawę opasuje pierścień ułożony z granitowych bloków o wadze od 4 do 8 ton. Zewnętrzny krąg wokół kopca tworzyło 35 wielkich stojących kamieni, z których zachowało się tylko 12. Przed wejściem leży głaz z pięknymi ornamentami w kształcie potrójnej spirali (triskel), symbolu wieczności, czasu i przestrzeni.

Korytarz o szerokości metra prowadzi do komory głównej w kształcie krzyża. Kamienne płyty tworzące strop są podtrzymywane przez wsporniki, dzięki czemu mogła powstać komora o wysokości 6 m. Na ścianach wyrzeźbiono skomplikowane ornamenty.

Podczas przesilenia zimowego (21 XII) o 8.58 promienie słoneczne wpadają do korytarza, a po chwili komorę grobową rozświetla jaskrawe pomarańczowe światło. Widowisko trwa 15 minut, po czym ponownie nastaje głęboka ciemność. Program wycieczki z przewodnikiem obejmuje odtworzenie tego zjawiska przy zastosowaniu światła elektrycznego.

Nazwa Newgrange pochodzi od angielskich słów new granary (nowy spichlerz). W istocie, miejsce to było w pewnym okresie spichlerzem, ale znane jest bardziej za sprawą najważniejszych w Europie obiektów z epoki kamiennej. Według innego, ale mniej ścisłego wywodu, jego nazwa wzięła się od jaskini Gráinne.

Z Newgrange związane są liczne mity. Jeden z nich opowiada o Tuátha Dé Danann (Lud Bogini Danu), czyli o pierwszych irlandzkich bogach, którzy zstąpili z nieba i zamieszkali na ziemi przed Celtami. Dagda, najważniejszy z bogów, objął kopiec poprzez akt miłosny z Boand, boginią w postaci białej krowy, która później utopiła się w źródle rzeki Boyne, aby obdarzyć je swą boskością. Dagda najpierw pozbył się męża Boand, rozkazując mu oddalić się w celu załatwienia ważnej sprawy. Ze związku Dagdy i Boand narodził się Oengus zwany także Mac ind Oc (Młody Syn). W dawnej literaturze Newgrange nosi nazwę Brugh Mac ind Oc (siedziba Oengusa). Oengus występuję również w późniejszym cyklu feniańskim (Fenian Cycle) jako wybawca Diarmuida i Gráinne unoszący ciało śmiertelnie rannego Diarmuida do Newgrange, „aby tchnąć w niego życie, by przemawiał do mnie każdego dnia”. Wedle innej legendy, kurhan kryje groby królów Tary. Wersję tę obaliło jednak określenie wieku kopca metodą węglową na 3 tys. lat p.n.e.

Na miejscu okazuje się, jak bardzo niejednoznaczne są teorie na temat twórców Newgrange. Najbardziej kusząca wydaje się wersja zaproponowana przez Amerykanina Martina Brennana w książce Stars and Stones (Gwiazdy i kamienie). Zdaniem Brennana, wstęgi, romby i linie proste na kamieniach, uznawane przez większość archeologów za abstrakcyjne motywy dekoracyjne, są elementami skomplikowanej mapy astronomicznej obejmującej nie tylko Newgrange, ale i pozostałe obiekty w kompleksie Brú na Bóinne, a nawet odległe Loughcrew Cairns i budowle w górach Curlew w południowej części hrabstwa Sligo. Wszystkie te ornamenty miałyby być związane z systemem skalowania opartym na znajomości średnicy Ziemi. Brennan utrzymuje, że kopiec w Newgrange to nie tylko największy, ale i najstarszy system tego typu na świecie, znacznie przewyższający narzędzia astronomiczne stworzone przez starożytnych Greków. Teoria Brennana nie cieszy się uznaniem wśród przewodników w Newgrange, którzy zadają pytanie – dlaczego pozostał tylko ten jeden jedyny ślad?