10 lat w UE. Te rozstania i powroty...

Triumfalnie odtrąbione w prorządowych mediach 10-lecie wejścia Polski do UE, jest także 10-leciem masowych wyjazdów Polaków za granicę. Tak jak wielu Rodaków, przez ostatnią dekadę sam obserwuję Polskę z oddali, a z oddali - podobno widać lepiej. Ale obserwuję nie tylko przez pryzmat polskojęzycznych mediów, ale również poprzez obserwację - mniej lub bardziej - uczestniczącą, regularnie bywając w kRAJu. Przez te 10 lat - odwiedziłem naszą Ojczyznę 28 razy...

Tak jak to w życiu bywa, najbardziej pamięta się ten pierwszy raz. U mnie było to po półtora roku mniej lub bardziej bezstresowego życia na Zielonej Wyspie. Do Irlandii przyjechałem autobusem na początku czerwca 2004 roku. W Polsce rządzili wtedy byli aparatczycy z PZPR przemianowanej na SLD, panował ogólny marazm i kompletny brak perspektyw. Wyjeżdżałem bez żalu i nadziei na powrót. Chociaż brzmi to jak bajka o żelaznym wilku, to były czasy gdy żadne linie pomiędzy Polską a Irlandią nie latały, stąd pierwsza fala emigrantów wyruszyła z Polski w 3-dniową autokarową podróż do tej nowej Ziemi Obiecanej. Obiecanej - przez unijne traktaty, że oni nam towar, a my im siłę roboczą. Z reguły dobrze wykwalifikowaną, chociaż, też z reguły, tanią.

Revenons à nos moutons, jak mawiają jedni z założycieli UE. Po raz pierwszy do Polski poleciałem w styczniu 2006 roku. Już samolotem, chociaż z przesiadką w Londynie. W Cork był ładny słoneczny dzień, uśmiechnięci ludzie przy odprawie, praktycznie zerowa kontrola. W Londynie to samo. Za to w Krakowie - szok. Pomijając różnicę temperatur /jakieś, bagatelka, 30 stopni/ najbardziej zmroził mnie widok kiepsko oświetlonego punktu odpraw z wąsatymi umundurowanymi celnikami i z bronią przy pasku. Pierwsze skojarzenie: w Polsce jest przewrót i rządy znowu przejęła junta wojskowa. Oszklone wartownicze budki, żadnego "dzień dobry", długie podejrzliwe lustrowanie paszportu i fizjonomii spowodowało, że zacząłem w myślach robić rachunek sumienia. Czy na pewno czegoś aby nie przeskrobałem? Wymeldowałem się? Książki do biblioteki oddałem? Ale na pewno wszystkie? W końcu paszport popchnięty w moją stronę, żadnego "proszę" czy "dziękuję" o "do widzenia" nie wspominając. Oj, łatwo się przywyczaja do takich luksusów. Co dalej? Cenowy szok, bo właśnie w cenach najpierw dogniliśmy bogate kraje UE. W wynagrodzeniach za pracę - nie dogoniliśmy ich do tej pory...

Kolejna wizyta pół roku później. Masowe wyjazdy trwają w najlepsze, w prasie zaczyna pobrzmiewać panika. W dodatku "Praca" w "Gazecie Wyborczej" z 29 maja tegoż roku pamiętnego w artykule "Kto nam usmaży rybę nad morzem?" oprócz lamentu pracodawców czytamy m.in.: "Osoby posiadające fach w ręku i znające jeszcze jakiś język już dawno wyjechały za granice - uważa Magdalena Czerwińska, kierownik referatu pracy Powiatowego Urzędu Pracy w Świnoujściu. W komentarzu zamieszczonym pod tekstem, prezes Polskiej Izby Turystyki Józef Ratański pisze: "Hotelarze i gastronomicy są załamani. (...) W Warszawie pojawił się nawet kłopot z recepcjonistkami, bo kto znał język, wyjechał. Problemy z zatrudnieniem mają wszyscy, od morza po góry. (...) Jeśli nie pomyślą (przedstawiciele polskiego rządu - dop. mój P.S.) o większych ulgach, szkolnictwie zawodowym czy zmniejszeniu kosztów pracy, zginiemy". Na tej samej stronie artykuł: "Co cztery dni śmierć na polskich budowach": - "(...) liczba ofiar wypadków budowlanych wzrosła z 92 w 2004 r. do 114. Mimo że liczba osób zatrudnionych w sektorze się zmniejszyła. - Ci, którzy się na budownictwie znają, wyjechali za granice. Budują dziś często ci, którzy nie mają o tym pojęcia - mówił na posiedzeniu Rady ds. Bezpieczeństwa Pracy w Budownictwie Wiesław Bakalarz, okręgowy inspektor pracy w Opolu".

Następna wizyta w listopadzie 2006 roku. Trafiłem akurat na wybory samorządowe. Z nudów patrzyłem z okien tramwajów na plakaty wyborcze. Część z kandydatów miała wyraźnie kryminalne fizjonomie, część twarze nieskażone myślą, a reszta była przynajmniej nieogolona. Napisałem o fizjonomiach, bo o programach politycznych nawet nie ma co wspominać: każdy z kandydatów jest wspaniały, ma wizję rozwoju i pomysły na kasę. A właściwie jeden i ten sam pomysł - wyciągnąć kasę z UE. O zwiększenie własnych dochodów nikt nie myśli. W Krakowie dodatkowo do chętnych "robienia ludziom dobrze" dołączyli tez ci, którzy miastem rządzili poprzednio. Czemu wtedy tym ludziom dobrze nie zrobili i dlaczego chcą żeby im znowu uwierzyć - nie wiadomo. A jak nie wiadomo o co chodzi, to zapewne znowu chodzi o pieniądze...

Kolejne wizyty, kolejne alarmujące teksty o masowym exodusie pracowników. "Nie chętnych do pracy!" - lamentują menedżerowie polskich oddziałów zachodnich firm, które na dobre ulokowały się w Polsce. Za kilkaset złotych - nie ma, może czas by zaproponować kilkaset euro? Za to ceny rosną w postępie geometrycznym. Tak bardzo, że lato 2008 roku branża turystyczna uznała za stracony. "Czy Kraków, w którym kawę pije się drożej niż w Paryżu, a taksówka kosztuje więcej niż w Londynie, ma jeszcze szanse na turystyczny boom i frekwencyjny sukces?" (...) Jeszcze zatęsknimy za amatorami tanich wieczorków kawalerskich z Anglii" - twierdziła "Gazeta w Krakowie"... To się wkrótce zmieni, już w tym samym 2008 roku pojawiają się sygnały, że z pracą coraz trudniej. Na razie jeszcze nikt nie wiązał z tego z kryzysem w krajach UE, który od tego czasu radośnie sobie kwitnie do dzisiaj.

Rok 2009 - na jednym z krakowskich osiedli gdzie wcześniej mieszkałem otworzył się pub o swojskiej nazwie "Irlandia". Z Irlandią nie miał nic wspólnego, ale ludzi w środku jednak sporo. Każdy chce do Irlandii, jak nie tak, to inaczej. Za to w centrum Krakowa praktycznie znikają szyldy w języku polskim. Biznes to biznes, a coraz uboższy Rodak najwidoczniej nie jest klientem. Udało mi się też obejrzeć krakowski pochód patriotyczny z okazji 3 maja. Maszerowano w strojach z różnych epok, ale nie tylko, byli też m.in. członkowie Stowarzyszenia Przyjaźni Polsko - Rosyjskiej z transparentem: "Słowianie Razem", a dalej ludzie z transparentami: "Miała być miłości misja a jest eksmisja", "Polska krajem katastrofy mieszkaniowej" oraz hasłem "UE jest gwoździem do trumny dla polskiego najemcy". Byłem tez świadkiem zatrzymania przez straż graniczną jednego Rodaka który na wakacje przyleciał z Irlandii. Jakaś sprawa sądowa, list gończy. Takich ludzi z problemami przed którymi uciekli na Zieloną Wyspę jest tutaj wyraźna nadreprezentacja.

Luty 2010 r., w prasie kolejna panika, tylko już w drugą stronę. Dwa miliony bezrobotnych w Polsce. I rośnie. Rząd tradycyjnie uspokaja i bagatelizuje. Nie wiedzą, że lepiej już było. Maj tego samego roku, powódź w Krakowie. Lipiec - udaję się na Wawel by zatrzymać się na chwilę przed sarkofagiem Lecha i Marii Kaczyńskich, którzy stracili życie w Katastrofie Smoleńskiej. Katastrofie - do dzisiaj rzetelnie niewyjaśnionej.

Z każdą podróżą coraz więcej młodych mam z dziećmi. Mamy na paszportach polskich, dzieci - już na irlandzkich. One chyba nie będą płaciły ZUS-u w Polsce... Coraz częściej też, oprócz odwiedzin u najbliższych mi osób, zaczynam zwiedzać kRAJ. Piękna nasza Polska cała, zresztą - zawsze była. Paradoksalnie, mogę sobie pozwolić na zwiedzanie Ojczyzny dopiero wtedy, gdy z niej wyjechałem.

Podczas jednej z ostatnich wizyt w ubiegłym roku kupiłem do poczytania w samolocie "Dziennik Gazeta Prawna". Na pierwszej stronie artykuł: "Polska nie dla Polaków. Emigracja jak najbardziej". W środku kolejne dwa teksty, z jasnym przesłaniem że nie ma po co wracać. Wprost przeciwnie - ludzie będą wyjeżdżać.

Tak jak przez całe ostatnie 10-lecie...